Period kambrija (prije otprilike 550 milijuna godina) je bio izuzetno važan period za evoluciju života. Do tog razdoblja, život na našem planetu postojao je samo u formi jednostavnih, jednostaničnih oblika. Životni oblici koji dominiraju Zemljom do tog perioda su najvećim dijelom modrozelene bakterije, a nešto kasnije i najrazličitiji protisti (jednostanični eukariotski oblici) koji žive samostalno ili se udružuju u kolonije. Period kambrija  karakteriziran je pravom explozijom života...

Da se u kambriju dogodila prava „eksplozija života“, zaključujemo iz izrazito raznovrsnih i bogatih fosilnih nalaza koji datiraju upravo iz tog vremena, ali ne i iz ranijih. Nevjerojatan podatak je da je većina današnjih skupina životinja nastala upravo u tom periodu, i to u svega 5 do 10 milijuna  godina (prava sitnica evolucijski gledano), a raznolikost života počela je poprimati današnje razmjere.

                       Kambrijska fauna (Izvor: S dopuštenjem D. W. Millera, Dwmiller.net)

Što je moglo uzrokovati brzu evoluciju, toliko raznovrsnih oblika?

Pošto se ipak radi o periodu koji je, za ljudske razmjere, vremenski prilično udaljen, iz fosilnih nalaza ne možemo sa sigurnošću utvrditi prave uzroke događanja, ali možemo stvarati zaključke na temelju kombinacije istraživanja iz različitih disciplina: biologije, kemije, geologije i drugih. Kisik koji se nakupljao u atmosferi kao posljedica procesa fotosinteze modrozelenih algi, dosegao je razinu od otprilike 12%, što se podudara s periodom „eksplozije života“. Kisik podržava odvijanje kompleksnijih biokemijskih reakcija, što je u konačnici omogućilo životnim oblicima iskorištavanje novih izvora energije i ulaganje u rast. Iz tog razloga se smatra da je upravo kisik bio odgovoran za nastanak kompleksnijih i rastom većih životnih oblika.

Rekli smo da je u kambriju nastala većina današnjih skupina životinja (spužve, koralji, kolutićavci, člankonošci i drugi), međutim kada bismo zaronili u kambrijsko more, vjerojatno bismo pomislili da smo na drugom planetu, a ne na Zemlji. Ne bismo bili u stanju prepoznati niti jednu životinju! Premda bismo zaronili u more našeg vlastitog planeta, to bi bilo more prepuno životnih oblika koji su nastali prije otprilike 550 milijuna godina. Važno je, dakle, razumjeti da su u kambriju nastali preci današnjih oblika, a ne oblici kakve ih poznajemo danas. Evolucija se, znamo, neprestano odvija i mnogi su se oblici promijenili do danas, a mnogi su izumrli tijekom jednog od nekoliko masovnih izumiranja živoga svijeta koja su se dogodila kroz prošlost našega planeta.

Zanima li te ova tema još i više, pogledaj odličan dokumentarac najpoznatijeg popularizatora biologije na svijetu, Davida Attenborougha, nazvan First Life.